Μια νέα γενιά μεγαλώνει με – και ενδεχομένως – από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτή η νέα πραγματικότητα καθιστά επιτακτική την αναγνώριση σημαντικών νέων ευκαιριών, αλλά και την αντιμετώπιση κρίσιμων προκλήσεων. Στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι ουσιαστικό να υιοθετούνται προσεγγίσεις και σχεδιασμοί κατάλληλοι για συγκεκριμένες ηλικίες.
Κάτω από το ίδιο πλαίσιο, αναπτύχθηκε και η συνεδριακή πρωτοβουλία The Lyceum Project με το εναρκτήριο λάκτισμά της να λαμβάνει χώρα το 2024 στην Αθήνα. Η βάση ήταν ένα νέο κείμενο εργασίας «Lyceum Project: AI Ethics with Aristotle» από τον Διευθυντή του Ινστιτούτου Ηθικής της Τεχνητής Νοημοσύνης της Οξφόρδης, John Tasioulas, και τον Καθηγητή του Στάνφορντ, Josiah Ober: ένα αριστοτελικό, ηθικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων και ευκαιριών που δημιουργεί η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης (εφεξής ‘ΤΝ’).
Η φιλοσοφία είναι ότι τα παιδιά πρέπει να εξοπλίζονται με τις δεξιότητες και τα εργαλεία που θα τους επιτρέπουν να ευδοκιμήσουν μέσα στον ψηφιακό κόσμο και να καταστούν ενεργοί δημοκρατικοί πολίτες. Οι δε γονείς, οι φροντιστές και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις επιπτώσεις στη ζωή, τη φήμη και το μέλλον των παιδιών όταν χρησιμοποιούν την ΤΝ.
Ποιος είναι όμως αυτός ο Αριστοτέλης και τι θέλει με την ΤΝ;
Το κείμενο εργασίας («Lyceum Project: AI Ethics with Aristotle») πάνω στο οποίο βασίστηκε η πρωτοβουλία, έχει ως κεντρική του θέση ότι η βασική προσέγγιση της ηθικής που ανέπτυξε ο Έλληνας φιλόσοφος του 4ου αιώνα π.Χ., ο Αριστοτέλης, προσφέρει το πιο πειστικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ευκαιριών της ΤΝ σήμερα.
Ορισμένα κεντρικά θέματα του κειμένου περιλάμβαναν τις απόψεις ότι:
- η ηθική της ΤΝ πρέπει να έχει ως θεμέλιο μια πλούσια αντίληψη της ανθρώπινης ευδαιμονίας, εστιασμένης στην άσκηση των ιδιαίτερων ανθρώπινων ικανοτήτων,
- τα συστήματα ΤΝ πρέπει να νοούνται ως «έξυπνα εργαλεία» που επιτρέπουν την ατομική και συλλογική ευημερία, και όχι ως όντα με συγκρίσιμη ηθική υπόσταση προς τον άνθρωπο
- ο βασικός πολιτικός μηχανισμός για να διασφαλιστεί πως η ΤΝ υπηρετεί το ανθρώπινο καλό είναι η υπαγωγή της σε ενημερωμένο και συμμετοχικό δημοκρατικό έλεγχο, με τα εργαλεία ΤΝ να μπορούν εν δυνάμει να παίξουν σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της δημοκρατικής διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων σε μεγάλη κλίμακα.
Μπορείτε να βρείτε το πλήρες κείμενο εδώ.
Στις 20 Ιουνίου του 2025 λοιπόν οργανώθηκε για δεύτερη φορά το Lyceum Project 2025 με κύρια θεματική: “Τα παιδιά στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μια πρωτοβουλία για έναν παγκόσμιο, ανοιχτό και διεπιστημονικό διάλογο που συνδέει τη φιλοσοφία με την Τεχνητή Νοημοσύνη” αναζητώντας απαντήσεις σε ένα ζωτικό ερώτημα: Πώς μπορούμε να ενδυναμώσουμε τα παιδιά, τους πολίτες του αύριο, ώστε να ευημερήσουν στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης;
Η εκδήλωση συγκέντρωσε πάνω από 500 Έλληνες και διεθνείς εκπροσώπους από ακαδημαϊκά πεδία, επιχειρήσεις, υγειονομική περίθαλψη, πολιτική και κυβέρνηση, καθώς και μέλη της ελληνικής κοινωνίας. Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Κυριάκος Μητσοτάκης απηύθυνε ομιλία και εξέφρασε την υποστήριξή του στη διοργάνωση ενός ετήσιου παγκόσμιου συνεδρίου ηθικής της ΤΝ στην Αθήνα.
Το Lyceum Project 2025 αναλυτικά:
Το Πρόγραμμα του συνεδρίου Lyceum Project 2025 περιλάμβανε μεταξύ άλλων εξαιρετικά σημαντικές θεματικές, όπως:
- «Επιστρέφοντας στα παιδιά την παιδική τους ηλικία: Ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και προστασίας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης» με τους κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, Πρωθυπουργό της Ελληνικής Δημοκρατίας, Βαρόνη Beeban Kidron, μέλος της Βουλής των Λόρδων (Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου) και Δρ. Ing Κωνσταντίνο Καραχάλιο, Στρατηγικό Σύμβουλο του Εκτελεστικού Διευθυντή του IEEE.
- «Παιδιά και τεχνητή νοημοσύνη: Ενδυναμώνοντας τη νέα γενιά» με την κα Ευγενία Μπόζου, Υπεύθυνη Κυβερνητικών Υποθέσεων & Δημόσιας Πολιτικής, Google Ελλάδα, Κύπρος & Μάλτα.
- Το πάνελ «Για τη Διακυβέρνηση της ΤΝ» εξερεύνησε το πώς η ρύθμιση, η ηθική προνοητικότητα και η νομική ευθύνη πρέπει να εξελιχθούν ώστε να προστατεύονται τα παιδιά στην εποχή της ΤΝ. Συμμετείχαν οι:
- Δρ Wayne Holmes, Καθηγητής Κριτικών Σπουδών Τεχνητής Νοημοσύνης και Εκπαίδευσης (University College London),
- κ. Juraj Čorba, Υπεύθυνος Ψηφιακής Ρύθμισης και Διακυβέρνησης (Υπουργείο Πληροφορικής Σλοβακίας),
- κ. Alpesh Shah, Διευθύνων Σύμβουλος IEEE Standards και
- Καθηγήτρια κα Λίλιαν Μήτρου του Τμήματος Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).
- «Εκπαίδευση και κατάρτιση στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης: Ενδυνάμωση των μελλοντικών γενεών» με την κα Τάνια Περελμούτερ, Συνιδρύτρια και Διευθύντρια Στρατηγικής, Fondation Abeona και την Δρ Λήδα Αρνελού, Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»).
- Το πάνελ «ΤΝ και Εκπαίδευση» περιλάμβανε:
- την Καθηγήτρια κα Ζωή Γαβριηλίδου (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης),
- τον Επικ. Καθηγητή Σπυρίδωνα Δουκάκη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Πρόεδρο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής),
- τον Δρ. Γιώργο Κωστελέτο (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιον Αθηνών),
- τον κ. Χρήστο Σκάρκο (Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Βίβλου στη Νάξο) και
- την Καθηγήτρια κα Δέσποινα Καρακαστάνη (Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου).
Η συζήτηση επικεντρώθηκε στον ρόλο της ΤΝ ως υποστηρικτικού εργαλείου στη διδασκαλία και τη μάθηση, αλλά και στην ανάγκη η εκπαίδευση να προσαρμοστεί με τρόπο που να ενδυναμώνει ουσιαστικά τα παιδιά.
«Σε μια εποχή που η τεχνολογία αλλάζει τα πάντα, πρέπει να επαναφέρουμε τη διεπιστημονικότητα και τη σύνδεση των μαθημάτων με την καθημερινή ζωή», τόνισε ο Επικ. Καθ. Κ. Σπ. Δουκάκης.
- «Ποιος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης στην εποχή της ανθρωπομορφικής τεχνητής νοημοσύνης;» (δηλαδή της ΤΝ, η οποία μιμείται ανθρώπινα χαρακτηριστικά, συμπεριφορές και μορφές αλληλεπίδρασης) με τον κο Παναγιώτη Πανταζάκο, Καθηγητή Φιλοσοφίας (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών).
- Ακολούθησε το πάνελ για το «Σχεδιασμό ΤΝ κατάλληλης ηλικίας». Συμμετείχαν οι:
- Επικ. Καθ. David Bickham (Boston Children’s Hospital),
- Δρ. Jun Zhao (Παν. Οξφόρδης),
- Δρ. Sergio Imparato (Παν. Harvard),
- κα. Liz Thomas (Microsoft) και
- Δρ. Mhairi Aitken (The Alan Turing Institute).
Συζήτησαν πώς η ΤΝ μπορεί να αναπτυχθεί ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των παιδιών και των φροντιστών τους, δίνοντας έμφαση στη στενή διασύνδεση έρευνας και καινοτομίας. Όπως σημείωσε η Δρ. Zhao: «Θέλουμε να βάλουμε τα παιδιά στο επίκεντρο της διαδικασίας σχεδιασμού, να ακούσουμε τις φωνές τους, να σεβαστούμε τις ανάγκες τους».
Αξίζει να αναφερθεί ότι το συνέδριο περιλάμβανε και την ανακοίνωση πέντε (5) νικητών του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού «Μεγαλώνοντας σε έναν κόσμο με Τεχνητή Νοημοσύνη», ο οποίο προσκάλεσε τους μαθητές να στοχαστούν δημιουργικά για τη ζωή με την ΤΝ και έδωσε την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης να παρουσιαστούν δεκαπέντε (15) μαθητικά έργα.
Γιατί είναι καλή πρακτική;
Το Lyceum Project, το συνέδριο για την ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης μέσα από την οπτική της αριστοτελικής φιλοσοφίας, αποτελεί καλή πρακτική για τους παρακάτω λόγους:
- συνδέεται με τη «Διακήρυξη για μια Συμπεριληπτική και Βιώσιμη ΤΝ για τον Άνθρωπο και τον Πλανήτη», που υπογράφηκε στη Σύνοδο Δράσης για την ΤΝ στο Παρίσι, τον Φεβρουάριο του 2025, για την προώθηση συμπεριληπτικών και πολυσυμμετοχικών διαλόγων και συνεργασιών στη διακυβέρνηση της ΤΝ,
- εκπληρώνει τον ρόλο ενός από τα Εμβληματικά Προγράμματα στο πλαίσιο του «Σχεδίου Δράσης για τον Μετασχηματισμό της ΤΝ στην Ελλάδα»,
- λειτουργεί ως τόπος ετήσιας υψηλού επιπέδου παγκόσμιας συνάντησης για την ηθική και τις πολιτικές της ΤΝ,
- αποτελεί μια παγκόσμια, ανοικτή και διεπιστημονική πρωτοβουλία που συνδέει τη φιλοσοφία και την Τεχνητή Νοημοσύνη, ζωντανεύοντας κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου,
- οργανώνεται από κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και παγκόσμιους οργανισμούς,
- γεφυρώνει τη διαχρονική φιλοσοφική σοφία με την καινοτομία της ΤΝ,
- περιέχει πλήθος θεμάτων που σχετίζονται με τη διάχυση προηγμένων ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλους,
- μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί από άλλα κράτη μέλη βάσει της δικής τους εθνικής φιλοσοφικής ηθικής, ιστορίας αξιών και φιλοσοφικών προβληματισμών.
Βιντεοσκοπημένες ομιλίες του συνεδρίου μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει στο επίσημο κανάλι YouTube του Lyceum Project καθώς και να βρει όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες στην επίσημη και mobile προσβάσιμη ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας εδώ.
Σελίδα LinkedIn The Lyceum Project και Σελίδα Facebook The Lyceum Project
